Podbrodzie – Szlakiem Piłsudskiego

szlak wileński

Pierwsze wzmianki o Podbrodziu pochodzą z końca XV w. W tym czasie była to tylko mała wieś, w której do 1928 r. nie było żadnej szkoły. W końcu XIX w., wraz z przeprowadzeniem przez Podbrodzie Kolei Warszawsko-Petersburskiej, znacznie wzrosła liczba mieszkańców (ok. 312 domostw). W 1905 r. we wsi Bajorele obok Podbrodzia (dzisiaj to część miasta) założono trzyletnią szkołę początkową. Uczniowie 1, 2 i 3 klasy uczyli się w jednym pokoju. Nauczanie odbywało się w języku rosyjskim, z wyjątkiem lekcji języka polskiego. W czasie I wojny światowej wprowadzono lekcje języka niemieckiego.
W grudniu 1918 r. 3 batalion polskiej Samoobrony Wileńskiej formował się w okolicach Podbrodzia. 8 maja 1919 r. miasto wyzwoliły oddziały 5 pułku piechoty Legionów.
W sierpniu 1927 r. Piłsudski (w drodze na manewry prowadzone na terenie OK III. o kryptonimie „Podbrodzie” w dniach 21-26 sierpnia 1927 r. w rejonie Święciany – Podbrodzie – Niemenczyn) zatrzymał się na stacji kolejowej Podbrodzie. Witał go burmistrz Ludwik Wiłkojć. Po raz drugi Marszałek był w Podbrodziu w 1927 r. Wtedy to zwrócono się do niego z prośbą o przyznanie Podbrodziu statusu miasta. Marszałek obiecał pomóc i obietnicę spełnił.
W okresie II RP Podbrodzie było siedzibą wiejskiej gminy Podbrodzie.
W 1928 r. w Podbrodziu rozpoczęto budowę szkoły. Środki na jej budowę pochodziły z Fundacji J. Piłsudskiego. Prace trwały trzy lata. Po zbudowaniu szkoły nadano jej imię Marszałka Józefa Piłsudskiego. Prezesem Komitetu Wykonawczego Budowy Szkoły im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Podbrodziu był Kajetan Rożnowski (burmistrz miasta w latach 1928-34) a wiceprezesem mjr Franciszek Karassek (z 23 Pułku Ułanów Grodzieńskich). Była to szkoła siedmioletnia. Uczono w niej religii, języka polskiego, historii, geografii, przyrody, arytmetyki z geometrią, rysunków, śpiewu. Kierownikiem szkoły był Antoni Duchnowicz. Gmach tej szkoły zachował się po dziś dzień, mieściła się w nim szkoła-internat, a obecnie jest to Dom Dziecka.
Na drugim posiedzeniu Rady Miejskiej powzięto uchwałę o nadaniu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu tytułu Pierwszego Honorowego Obywatela.
Pierwsza Rada Miejska miasta Podbrodzia na posiedzeniu w dniu 10 marca 1928 roku, podnosząc zasługi Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego położone przy budowie Państwa Polskiego oraz w dowód wdzięczności za podniesienie Podbrodzia do godności miasta postanowiła jednomyślnie nadać Wielkiemu Synowi Ziemi Wileńskiej tytuł I – szego Honorowego Obywatela miasta Podbrodzia. Podbrodzie, dnia 10 marca 1928 roku.
Dyplom został wręczony w 13 sierpnia 1928 r. w czasie trwania VII Zjazdu Legionistów.