Wilno – Szlakiem Piłsudskiego

szlak wileński

Wilno, miasto jak mało które, związanego z Józefem Piłsudskim. Można tutaj odwiedzić miejsca, w których mieszkał wraz z rodziną. Na cmentarzu na Rossie znajdują się groby rodzinne Marszałka i tu także złożono Jego serce, które spoczywa obok Matki – Marii z Billewiczów Piłsudskiej i obok grobów polskich żołnierzy. Pochowano tu jego pierwszą żonę Marię z Poklewskich Piłsudską oraz rodzeństwo naczelnika państwa. Na cmentarzu Bernardyńskim pochowana jest siostra Marszałka Zofia Kadenacowa.
„Miłe miasto. Rzędem biegną mury, pagórki, otoczone zielenią, pieszczą mury. Mury tęsknie na pagórki spoglądają. Miłe miasto […]. Miłe mury, co mnie dzieckiem niegdyś pieściły, co kochać wielkość prawdy nauczyły, miłe miasto z tylu, tylu przeżyciami. Miasto – symbol naszej wielkiej kultury i państwowej ongiś potęgi. Dynastia Jagiellonów, co nad wieżyczkami Krakowa i wieżami Wilna potężnie niegdyś panowała. Wilno Stefana Batorego, co uniwersytet zakładał i mieczem nowe granice wybijał. Wielcy poeci i wieszcze, co naród pieścili słowem i w czar zakuwanymi słowami życie narodowi dawali. […]
Wszystko piękno w mej duszy przez Wilno pieszczone. Tu pierwsze słowa miłości, tu pierwsze słowa mądrości, tu wszystko, czym dziecko i młodzieniec żył w pieszczocie z murami i w pieszczocie z pagórkami. Jedno z najpiękniejszych miejsc na świecie! […]
Wszystko to razem składało się na marzenia człowieka, co nie wie, czy jutro do grobu się nie położy […]. W warszawskim Belwederze zamknięty, myślałem także i o was, i gdym w bój zawołał, by Wilno zdobyć, was do siebie powołałem […] i gdy pomyślę, że tam gdzieś na Rossie u wrót cmentarza mogiłka za mogiłką leży, jedna przy drugiej, jak żołnierze w szeregach, ci, co życie dali, by komendanta serce pieścić, to mówię, że miłym to być musi, i gdy serce swe grobem poję, serce swe tam na Rossie kładę, by wódz spoczął z żołnierzami, co mogli tak pieścić dumnego wodza czoło, co mogli tak życie dawać jedynie dla prezentu”.