szlak warszawski

Zamek Królewski

Naczelny Wódz Józef Piłsudski odebrał od wojska buławę marszałkowską

Gdy w 1918 r. Piłsudski objął urząd Naczelnika Państwa, zaproponowano mu by zamieszkał na Zamku Królewskim w Warszawie. Ten zrezygnował z tego miejsca, mówiąc, że jest przyna-leżne królom.
14 listopada 1920 r. w czasie pierwszych uroczystości Święta Niepodległości Naczelnik Pań-stwa i Naczelny Wódz Józef Piłsudski odebrał od wojska na Placu Zamkowym w Warszawie buławę marszałkowską.
Piłsudski służbę w Legionach zakończył, jako brygadier. W odrodzonym wojsku trudno było znaleźć odpowiednik tej rangi. W tej sytuacji Piłsudski, Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz, przestał posługiwać się wojskowymi godnościami, nosząc, na co dzień i od święta szarą strze-lecką kurtkę, pozbawioną jakichkolwiek dystynkcji. Otoczenie zwracało się do niego stosując stare legionowe określenie – „komendant”. Latem 1919 r. minister spraw wojskowych gen. Józef Leśniewski, w imieniu generalicji zwrócił się do Sejmu, aby specjalną ustawą mianował Piłsudskiego „Pierwszym Marszałkiem Polski”. Wniosek ten nie został jednak przyjęty przez parlament ze względu na stanowisko klubów prawicy. Zgodnie z ustawą z 2 sierpnia 1919 r. i dekretem Naczelnego Wodza z 18 lutego 1920 r. zatwierdzenie lub zmiana stopnia wojsko-wego podlegała szczegółowej weryfikacji dokonywanej przez specjalne powołane w tym celu komisje. 19 marca 1920 r. (dzień imienin Piłsudskiego), przedstawiciele Ogólnej Komisji We-ryfikacyjnej, w skład, której wchodzili wojskowi, „w dowód czci i hołdu dla Wodza Naczel-nego”, zwrócili się bezpośrednio do Piłsudskiego z prośbą o przyjęcie stopnia „Pierwszego Marszałka Polski”. Prośba została przyjęta i jeszcze tego samego dnia Piłsudski, jako Naczelny Wódz, wydał dekret o następującej treści: „Stopień Pierwszego Marszałka Polski przyjmuję i zatwierdzam”. Wręczenie buławy marszałkowskiej odłożono jednak w czasie (na 14 listopa-da), z powodu braku buławy.
Uroczystość wręczenia odbyła się na Placu Zamkowym. Po mszy odprawionej przez biskupa polowego Stanisława Galla, buławę marszałkowską poświęcił kardynał Aleksander Kakowski. Następnie przemówienie wygłosił gen. Karol Trzaska-Durski, najstarszy wiekiem wśród gene-ralicji, który w imieniu Wojska Polskiego zwrócił się do Piłsudskiego o przyjęcie buławy. Wręczenia symbolu władzy wojskowej Piłsudskiemu dokonał Jan Żywek z 5. Pułku Piechoty tzw. Zuchowatych, najmłodszy kawaler Orderu Virtuti Militari, który pełnił później służbę wartowniczą w Sulejówku. W niektórych opracowaniach wymieniany jest też Jan Wężyk z 41. Pułku Piechoty (Suwalskiego), który również, jako jeden z najmłodszych kawalerów Virtuti Militari przewidywany był pierwotnie do roli wręczającego buławę, jednak Żywek okazał się młodszy. Całą uroczystość zakończyła defilada. Projektantem srebrnej, cyzelowanej złotem buławy przekazanej Piłsudskiemu był prof. Mieczysław Kotarbiński z Uniwersytetu Wileń-skiego. Srebrną, cyzelowaną złotem buławę wykonała warszawska firma Gontarczyka.
18 listopada 1927 r. na dziedzińcu Zamku odbyła się uroczystość wręczenia Marszałkowi Pol-ski Józefowi Piłsudskiemu francuskiej buławy marszałkowskiej i orderu Medaille Militaire, przez gen. Louisa Franchet d’Esperey.