Powiewiórka – Szlakiem Piłsudskiego

szlak wileński

Dzieje wsi Powiewiórka wiążą się z sąsiednim majątkiem Sorokpol. Powiewiórka należała do majątku i nosiła tę samą co on nazwę. Dlatego też kościół i parafia w Powiewiórce do dziś nazywane są sorokpolskimi. Nazwa pochodzi od rodu Soroków, XVIII-wiecznych właścicieli, którzy założyli miasteczko i ufundowali kościół. W XIX w. Sorokpol odziedziczyli Sołtanowie. Według spisu z 1866 r. osada liczyła 15 domów i 158 mieszkańców, rok później tylko 103. Przed I wojną światową dziedzicami majątku byli Kozłowscy, od których kupił go przybyły z Rosji Niemiec Sommer, ożeniony z miejscową Polką. Sommerowie pozostali właścicielami Sorokpola do II wojny światowej.
O wschodu majątek Sorokpol graniczył z folwarkiem należącym do Józefa Wincentego Piłsudskiego i jego żony Marii z Billewiczów, przyszłych rodziców Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Na wschód od Powiewiórki i Zułowa rozciągał się teren wojskowego poligonu Pohulanka. Stoi tutaj drewniany bezwieżowy kościół p.w. św. Kazimierza, ufundowany przez chorążego zawilejskiego Leona Sorokę i jego żonę Gertrudę, właścicieli majątku Sporokopol. Zbudowany został w ostatniej ćwierci XVIII w., a gruntownie przebudowany w 1851 r. Kościół zbudowany jest na planie prostokąta, z dwiema niewielkimi, niskimi zakrystiami, na wysokiej kamiennej podmurówce. Przed wejściem czterosłupowy ganek, do którego wiodą kamienne schody. W kościele znajduje się w ołtarzu głównym ozdobionym rzeźbami aniołów XIX-wieczny obraz „Św. Kazimierza”, obok dwa obrazy XVIII-wieczne „Św. Franciszek” i „Św. Antoni”. Na wyposażeniu przetrwała chrzcielnica, z której w grudniu 1867 r. był chrzczony jako 10-dniowe niemowlę Józef Piłsudski.
Przetrwała także na chórze wykonana przez parafian tablica z 1927 r. z napisem: „Kościół Sorokpolski, miejsce chrztu Marszałka Józefa Piłsudskiego, Wodza Narodu, od synów tej ziemi”.
W archiwum parafialnym była (jest?) przechowywana księga chrztów miejscowej parafii spisana w języku rosyjskim. M.in. był wpis dotyczący chrztu Józefa Piłsudskiego:
„Rok 1867, dnia 15 grudnia w Sorokpolu, w kościele rzymsko–katolickim ksiądz Tomasz Woliński, proboszcz tego kościoła ochrzcił z zachowaniem wszystkich obrządków Sakramentu imieniem Józef Klemens niemowlę pici męskiej urodzone tegoż 1867 roku dnia 5 grudnia w dobrach Zułów parafji Sorokpolskiej, syna małżonków ślubnych Józefa i Marji z BillewiczówPitsudskich stanu szlacheckiego. Trzymali do chrztu Józef Marcinkowski z Konstancją Rogalską, oboje szlachetnie urodzeni.”
Obok kościoła stoi dwukondygnacyjna, czworoboczna, drewniana dzwonnica z galeryjką, zbudowana w 1875 r. na kamiennej podmurówce. Wewnątrz niej znajdują się trzy dzwony z końca XVIII w. („Św. Kazimierz”, „Św. Klemens”, „Św. Jan”).
Niedaleko kościoła leży cmentarz parafialny. Niewiele tu starych mogił, m.in. znajduje się tutaj grób księdza Tomasza Wolińskiego (zm. 1878), który chrzcił Marszałka i groby Witkiewiczów. Witkiewicze ze Żmudzi, byli skoligaceni z Piłsudskimi i mieszkali jako rezydenci w zułowskim dworze. Z litewskich Witkiewiczów pochodzą też przodkowie Stanisława Ignacego Witkiewicza — Witkacego, który był dalekim krewnym Marszałka. Jego ojca, Stanisława Witkiewicza, łączyły z Piłsudskim więzy długoletniej przyjaźni.
W lesie na północ od Powiewiórki, przy drodze z Podbrodzia do wsi Kocielniki, wznoszą się liczne, położone blisko siebie niewielkie kurhany. Według miejscowej tradycji pochowani są tam żołnierze polegli w bitwie kawaleryjskiej, jaką w 1812 r. stoczyła tu napoleońska dywizja generała Sebastianiego z jazdą rosyjską.